Prezentovaću vam određene dokumente koji najverovatnije do sada nisu nikada objavljeni. Ako grešim, možete me ispraviti putem komentara na dnu stranice. Radi se o prepisci u koju su uključena sledeća lica: episkop žički Nikolaj Velimirović, mitropilit zagrebački Dositej, Milan Stojadinović predsednik vlade, Anton Korošec ministar unutrašnjih dela, Niko Subotić ministar pravde, Stošović ministar prosvete, đeneral Marić ministar vojni. Mesto dešavanja: Kraljevina Jugoslavija, meseca jula, godine 1937.
Uvod
Konkordat sa Vatikanom Kraljevina Jugoslavija potpisala je u Rimu 1935. godine. Preostalo je još da ga glasanjem potvrdi i Skupština Kraljevine Jugoslavije. Tokom konkordatske krize 1937. godine kada je Skupština Kraljevine Jugoslavije trebala da ratifikuje sporazum sa Vatikanom, Srpska pravoslavna crkva povela je kampanju protiv ratifikacije i organizovala u Beogradu litiju protiv Konkordata, tj. zvanično predstavljenu kao litiju za ozdravljenje Njegove Svetosti patrijarha Varnave. Tadašnja vlast strahujući od nereda nije dala odobrenje da se litija održi. Litija, kasnije nazvana “Krvava litija”, odigrala se 19. jula 1937. godine ispred Saborne crkve u Beogradu kada je žandarmerija, čiji je ministar bio Slovenac Anton Korošec, fizički nasrnula na učesnike litije i pritom teško fizički ozledila veliki broj Beograđana i sveštenika pravoslavne crkve. Najglasniji borac protiv Konkordata, patrijarh Varnava, umro je četiri dana nakon “Krvave litije”. Ovoliko o “Krvavoj litiji” na ovoj stranici. O tom događaju postoji dosta literature i članaka na internetu, pa ko želi više da sazna može se lako informisati.
Prepiska
Te 1937. godine Sveti vladika Nikolaj Velimirović nalazio se na mestu episkopa žičkog i vodio je putem telegrama burnu raspravu sa gore navedenim učesnicima događaja, na prvom mestu predsednikom vlade Milanom Stojadinovićem i ministrom policije Antonom Korošecom. Prepiska počinje telegramom koji je 19. jula, na dan litije, episkopu Nikolaju poslao mitropolit zagrebački Dositej, i u kome ga obaveštava:
Danas oko 6 časova žandarmerija pred Sabornom crkvom i na ulici fizički i pendrecima napala litiju koja je pošla ulicama Beograda da moli za ozdravljenje Njegove Svetosti. Narod je tučen divljački, crkveni barjaci pocepani, vladika šabački pendrekom udaren krvav pao na ulicu, litija vraćena… Već sutra 20. jula episkop Nikolaj piše Milanu Stojadinoviću i preklinje ga da skine pitanje Konkordata sa dnevnog reda Skupštine i upozorava ga “znajte teška je ruka Nemanjića Save“.
Telegrafska prepiska o kojoj je ovde reč, ručno je prekucana na pisaćoj mašini, na sedam strana papira malo većeg od formata A4. Pronašao sam je 2010. godine na Kalenić pijaci, u kutiji sa raznim drugim dokumentima. Pre neki dan sam ponovo naleteo na fasciklu sa prepiskom i rešio sam da je objavim. Kako bi bila lakša za pregled i čitanje izradio sam elektronsku knjigu koju možete čitati na sledećoj stranici: Prepiska episkopa Nikolaja Velimirovića povodom konkordatske krize 1937. Nakon što kliknete na link ispred, na sledećoj stranici kliknite na link “Otvori dokument”.
