Bakići su bili srpska plemićka porodica koja je u početku držala imanja u Šumadiji pod osmanskom okupacijom, a zatim su 1525. prešli Dunav i vremenom postali jedna od vodećih srpskih plemićkih porodica u Ugarskoj kraljevini. Pored Petra Bakića, najpoznatiji izdanak ove porodice bio je Pavle Bakić, ujedno poznat i kao “poslednji srpski despot”. Pavle je despotsku titulu dobio 1534. godine ukazom kralja Ferdinanda. Bakići su imali više poseda, kako u Šumadiji (Bakićevi dvori, Dvorine kod Aranđelovca), tako i severno od Dunava. Jedan od njihovih dvoraca zvao se “Oštri kamen”. Njegovi ostaci danas pripadaju opštini Bukova u Trnavskom okrugu u Slovačkoj.
Oštri kamen (takođe poznat pod imenima Ostriš, Ostrý Kameň ili Biksradski Hrad, Šarfenštajn (nem. Scharfenstein), Eleške (mađ. Éleskő)), srednjovekovni grad, danas ruina, tokom vekova izmenjao je mnogo gospodara. Poreklo zamka nije tačno poznato, ali se pretpostavlja da je sagrađen u XIII veku. Kao jedan od pograničnih zamkova, prvi put se pominje 1273. godine. Njegov zadatak je bio da zaštiti trgovački put koji vodi od Budima preko zapadne Slovačke preko prevoja u Češku, put koji je bio poznat kao “češki put”.
U drugoj polovini XIV veka pripadao je ugarskom kralju Ludoviku Anžujskom (1326-1382) i ženi mu Jelisaveti Kotromanić (1340-1387), ćerki bosanskog bana Stefana II Kotromanića i praunuci srpskog kralja Dragutina Nemanjića. (vidi tekst: Marija od Bosne, jedna naša zaboravljena kneginjica u Švabenladnu). Nakon što je kratko bio u posedu bana Mikloša Seču (Miklós Szécsi), ponovo prelazi u posed kralja, tj. njegove naslednice, Jelisavetine ćerke Marije, poznate kao Marija Ugarska ili Marija Anžujska (1370-1395) i njenog muža češkog kralja i nemačkog cara Žigmunda Luksemburškog, kojem Marija ustupa ugarski presto, tj. krunu Sv. Stefana koju je nasledila od oca. Godine 1394. Žigmund ga daruje transilvanijskom vojvodi Stiboru Stiboriću (polj. Ścibor ze Ściborzyc, 1348-1414), poljskom plemiću koji je pripadao viteškom klanu “Ostoja” (polj. Hostoja i Ostoya, Ród Ostojów). U prvoj polovini XV veka pripada opet kralju Žigmundu i drugoj mu ženi, Barbari, ćerci slovenačkog grofa Hermana II Celjskog i praunuci kralja Tvrtka I. S obzirom da je Trnava bilo omiljeno boravište oba pomenuta kralja, možemo pretpostaviti da su obe kraljice srpskog porekla dolazile u tvrđavu Oštri kamen.
O grad se otimao i Sibinjanin Janko. Od 1496. pripada braći Cobor, Martinu i Imrihu. Nasledila su ga Martinova unučad Jovan i Ana Pilsberger (prva žena Petra Bakića), i Imrihov sin Gašpar, čija će udovica Ursula Šarkanj postati druga žena Petra Bakića. Gašparov sin Imrah II oženiće se Angelinom Bakić, ćerkom Pavla Bakića.
Oko 1532. godine Oštri kamen sa posedima prešao je u vlasništvo Pavla i Petra Bakića. Polovinu grada dobio je Petar ženidbom. Drugu polovinu kupio je Pavle od Gašpara Cobora za 1700, a uz to i grad Šaštin za 1500 zlatnih forinti. Godine 1540 žena despota Pavla Bakića, Teodora, Srpkinja iz Bosne, isplatila je Petru Bakiću njegov deo. Sa svojim ćerkama Margitom i Angelinom, postala je jedini vlasnik grada i pripadajućeg imanja. Od 1554. polovina grada i poseda prelazi Petrovoj deci: Pavlu II i Ani, dok druga polovina pripada pomenutoj pavlovoj ćerki Angelini, udatoj za barona Imraha II Cobora, podnamesnika Ugarske. Dugo nakon Angelinine smrti u posedu Oštrog kamena bili su Cobori, Angelinin sin i njegovi potomci.
U početku, dvorac se sastojao samo od stambene palate i karaule. U XV veku zgrade su postepeno proširene. Bakići su od Oštrog kamena napravili pravi grad. Stara utvrda je popravljena i dograđena, učvršćeni su stari i podignuti novi bedemi. Podigli su nekoliko zgrada i 15 odaja dovedeno je u red. Podignuti su ekonomski objekti i izgrađena kapela. Ceo grad je bio pokriven šindrom (krovni pokrivač od cepanih jelovih ili hrastovih dasaka). Zamak je imao i proširenu osmatračnicu na grebenu, sa koje su se mogli videti i drugi zamkovi u okolini. Potomci Bakića takođe su dograđivali.
Krajem XVII veka grad je pripao poznatom vođi revolucije Imrihu Tekeliji (Imrich Thököly). Nakon njega menjali su se vlasnici, grof Erdedi 1689. (Krištof Erdődy), porodice Turzo, Baćani i Ziči. Potomak Zičija, grof Eugen Ziči bio je bliski prijatelj srpskoga kralja Milana Obrenovića i staratelj Milanovog vanbračnog sina Đorđa. Početkom XVIII veka tzv. “češki put” menja rutu i vodi kroz Bratislavu, čime je zamak Oštri kamen izgubio svoju funkciju. Krajem XVIII veka zamak je nasledila porodica Palfi, koja je sedište vlastelinstva prenela iz Oštrog kamena u grad Moravski Sveti Jan. Od tada je zamak opusteo i od njega su ostale samo ruševine.
Kako se može videti na starim gravirama, Oštri kamen imao je izvanredan položaj. Nalazi se na visokom grebenastom brdu, Oštrom kamenu (570m), koji se sa zaštitnim Oštrim vrhom (761m) nadnosi nad Biksardskom dolinom. Sa istočne strane šumovita nizbrdica, okomita ali pristupačna. S te strane spuštali su se gradski bedemi, donji deo grada. Sa zapada ogromna dubodolina iz koje se teško može prići gradu. Tamo se nalazilo jezero koje se pominje. Iz grada se otvara pogled nadaleko. Na bliski grad Korlatku, na grad Dobru Vodu, na gradove Branč i Čahtice, posede Draškovića. Zatim na despotov grad Šaštin (Šašvar), posed Miloša Belmužovića i Stevana Jakšića-mlađeg, baštinu i večnu kuću despotove ćerke Angeline. U tom pravcu prostirali su se posedi Bakića sve do Sekula na Moravi, stare srpske naseobine iz despotovog vremena. preko Šaština širi se pogled na Holiču (Ujvaru), najseverniji grad Bakića.
U ovom kraju, od Oštrog kamena do Holiča, gasilo se naše srednjevekovno gospodstvo, sjaj i bogatstvo. Tu je presušila vlastelinska krv naše iseljene gospode.
Oštri kamen danas je u ruševinama. Međutim, još uvek se raspoznaju pojedine odaje kojima je nekada odjekivao srpski šumadijski naglasak.
Izvori i fotografije: Tragom poslednjeg srpskog despota, R. Kovijanić, Beograd 1938; hrady-zamky.sk; cs.wikipedia.org, en.wikipedia.org, planetslovakia.sk.
