Godine 1544. izašlo je iz štampe kapitalno delo Sebastian Münster-a “Cosmographia“. Minsterova “Kosmografija” najraniji je opis sveta na nemačkom jeziku. Ovo delo doživelo je brojna izdanja na različitim jezicima, uključujući latinski, francuski, italijanski, engleski i češki. Poslednje nemačko izdanje objavljeno je 1628. godine. “Kosmografija” je bila jedna od najuspešnijih i najpopularnijih knjiga XVI veka. Do ovog uspeha došlo je zbog vrlo zapaženih drvoreza (ksilografija) kojima je knjiga ilustrovana. Neki od autora drvoreza bili su: Hans Holbein Mlađi, Urs Graf, Hans Rudolph Manuel Deutsch i David Kandel.
Ako ne znate ko je bio Sebastijan Minster, to možete pročitati u nastavku. Međutim, ako ste rođeni pre 80-tih, sigurno ga se sećate sa novčanice od 100 nemačkih maraka.
Sebastian Münster (20. januar 1488 – 26. maj 1552), nemački hebrajista, kartograf i kosmograf, rođen je u mestu Ingelhajm na Rajni (Mainz), kao sin lokalnog farmera Andreasa Minstera. Pored “Kosmografije” iz 1544. godine, objavio je 1537. godine rabinski prevod Jevanđelja po Mateju na hebrejskom, zatim Mappa Europae (mapu Evrope) 1536. godine. Godine 1540. objavio je latinsko izdanje Ptolomejeve Geografije sa ilustracijama. Takođe treba pomenuti njegova dela: Horologiographia (traktat o biranju – konstruisanju sunčanih satova, Bazel, 1531) i Organum Uranicum (rasprava o kretanju planeta, 1536). Minster je bio poznat i kao prevodilac hebrejske Biblije (Hebraica Biblia). Ovo izdanje objavljeno je 1546. godine u Bazelu, u dva toma. Njegova Rudimenta Mathematica objavljena je pet godina kasnije, 1551. godine. Sebastijan Minster preminuo je od kuge, u Bazelu 1552. godine.
U knjizi “Kosmografija”, u njenom izdanju iz 1550. godine, nalazi se jedan od prvih prikaza grada Beograda, nazvanog “Griechisch Weissenburg” ili u latinskom izdanju “Alba Graeca – Belgradum”. Veduta prikazuje tursku opsadu Beograda 1521. godine tokom trećeg velikog turskog napada na grad pod Sulejmanom Veličanstvenim. Grad je pao pod Turke 28/29. avgusta 1521. Iako se opisuje opsada grada od strane Turaka, gravire Beograda nema u prva četiri izdanja Kosmografije (1544, 1545, 1546, 1548), već se ona pojavljuje prvi put u izdanju iz 1550. godine, a zatim i u svim sledećim izdanjima. Ovom prilikom se zahvaljujemo gospodinu Borisu Belingaru koji nam je ukazao na ovu činjenicu.
Proteklih godina imali smo u ponudi tri verzije ovog drvoreza, iz tri izdanja “Kosmografije”. To su:
- Izdanje na nemačkom jeziku objavljeno u Bazelu 1578. god., crno-belu i ručno kolorisanu verziju. Izdavač: Petri Heinrich
- Izdanje na nemačkom jeziku objavljeno u Bazelu 1592. god. Izdavač: Petri Heinrich
- Izdanje na latinskom jeziku objavljeno u Bazelu između 1550. i 1580. god. Izdavač: Petri Heinrich
U Katalogu planova i karata Beograda, o ovom drvorezu nalazimo sledeće podatke:
Naziv karte: Griechisch Weissenburg Belagere. Tehnika: drvorez. Autor: Rasch Wolfgang (Nuaberg), graver, štampar i izdavač. Datum izrade: 1521-1522. godina, tj. u izvorima se pojavljuju obe godine. Kao što se vidi ovde, prvobitnu graviru opsade grada Beograda izradio je nirnberški štampar Rasch Wolfgang (Volfgang Raš) koji je radio u periodu 1515. i 1537. godine. Gravira, rezana na drvenoj ploči prema nepoznatom originalu, služila je kao letak za harangiranje hrišćanskog Zapada protiv turske opasnosti. Tursko osvajanje Beograda brzo je odjeknulo širom Evrope. To je bio povod da se u Nirnbergu 1522. godine izradi drvorez sa slikom grada na Dunavu, kojim je Zapad obavešten o velikom gubitku za Evropu (slično se desilo nakon pada Carigrada).
Ovaj retki prikaz Beograda preuzeo je, dvadeset godina kasnije, Sebastijan Minster za svoju “Kosmografiju”. Drvorez je zatim umnožavan u svakom izdanju “Kosmografije” koja je štampana u Bazelu, u štampariji Officina Henricpetrina, Petri Hajnriha (Petri Heinrich 1508-1579) i njegovog sina Sebastiana (1545-1627), kao i u prevodima objavljenim na više jezika. Kako je došlo do saradnje Petrija i Minstera? Nakon što se Petrijeva majka Ana oko 1530. udala za saradnika svog pokojnog muža, Sebastijana Minstera, Petri je počeo da objavljuje radove ovog naučnika, koji je uglavnom bio aktivan kao hebraista i kosmograf. Izdavanjem Minsterovog jevrejskog Starog zaveta, Ptolemejeve Geografije i Kosmografije u više izdanja, Petri Hajnrih je postao najvažniji štampar hebrejskih knjiga i geografskih karata tog vremena.
Fotografije: antikvarneknjige.com, fotomagacin.com, www.columbia.edu, vikipedija
